آهنگ «مست قلندر» از نصرت فتح‌علی خان

از جوانی دلبستۀ «قوالی» بودم، موسیقی خانقاهی هندوستان و پاکستان که در افغانستان هم گهگاه خوانده می‌شود.

در اواخر دهۀ شصت، عطشی که برای دستیابی به قطعات قوالی داشتم با آثار عزیزمیان تسکین یافت، ولی آنچه به‌راستی مرا سیراب ساخت، آثار جاودان نصرت فتح‌علی خان بود.

نقش نصرت فتح‌علی خان در تحول قوالی‌ بسیار عظیم است و فراتر از توان و آگاهی من. این قدر می‌توان گفت که او در سبک خوانندگی و تنظیم آهنگ‌های قوالی و استفاده از وسایل امروزین موسیقی، ابداعاتی داشت که این نوع موسیقی را از حالت سنتی آن خارج کرد و کیفیتی دیگر بدان بخشید. او مرجعی شد برای موسیقی قوالی در سطح جهان، چنان که بسیاری از قوالی‌های او بعداً به وسیلۀ دیگران هم بازخوانی شدند، از جمله همین قطعۀ «مست قلندر» که آوازخوان معروف، سامی یوسف با همراهی راحت فتح‌علی خان برادرزادۀ استاد آن را خوانده است.

نصرت فتح‌علی خان امروز در ایران هم در بین علاقه‌مندان موسیقی هند و پاکستان دوستدارانی دارد. ولی دریغ که بسیاری‌ها نام او را درست ادا نمی‌کنند و «فاتح‌علی خان» می‌گویند. گفتنی است که «فتح‌علی» در افغانستان و شبه قاره به صورت «فَتِح‌علی» ادا می‌شود و لاجرم آن مردم آن را به صورت Fateh_Ali می‌نویسند. این است سبب اشتباه در این نام، به گونه‌ای که حتی به ویکی‌پدیای فارسی هم راه یافته است. دوستان ایرانی ما باید این را تصحیح کنند، چون ناپسندیده است که نام یک هنرمند جهانی، از روی نگارش لاتین آن و به غلط نقل شود.

من دو اجرا از «مست قلندر» نصرت فتح‌علی خان دارم که یکی را در ابتدای یادداشت گذاشته‌ام و دیگری را در اینجا درج می‌کنم، چون هر یک لطف خود را دارد. افزون بر این‌ها «مست قلندر» سامی یوسف و راحت فتح‌علی خان را هم به دوستداران این نوع موسیقی تقدیم می‌کنم، با تشکر از همسر گرامی‌ام زینب بیات که این آهنگ را به من معرفی کرده است.